DoçentlikDisiplin SoruşturmasıTekrar Yayım Etik İhlali Nedir? Cezaları, Türleri, Örnekleri, İtiraz ve Dava

Tekrar yayım etik ihlali (duplikasyon) akademik atama ve terfilerde puanlanan yayınların tekrarlanması olarak nitelendirilen bir ihlal türüdür. Tekrar yayım etik ihlalinin bir kusur olarak görülmesinin sebebi ilk yayınlanan dergi ya da yayınevinin telif haklarının ihlal edilmesi ve ortaya yeni bir yayın koyulmamasına rağmen okuyucunun yanıltılmasıdır. Makalemizde tekrar yayım etik ihlali (duplikasyon) hakkında detaylı bilgilere yer verilecektir.

Tekrar Yayım Etik İhlali Nedir?

Tekrar Yayım Etik İhlali Nedir?

Tekrar yayım mükerrer yayın yapmak ve bunu akademik terfiler için kullanmak demektir.  2547 Sayılı Kanun, ÜAK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi ile Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesine göre tekrar yayım etik ihlali (duplikasyon) mükerrer yayınların akademik atama ve terfilerde kullanılması olarak tanımlanmıştır. Ancak mükerrer yayının tanımı yapılmadığından konu hakkında literatürde yer alan makalelerin baz alınması gerekmektedir. En öz haliyle tekrar yayım etik ihlali (duplikasyon) yazarın daha önce yayımlanmış bir eserini başka bir dergide kısmen ya da tamamen tekrar yayınlatması durumudur, yani bir araştırmanın sonuçlarının tekrarlanması gerekmektedir.

Mükerrer Yayın Nedir?

Mükerrer Yayın Nedir?

Tekrar yayım etik ihlalinde yukarıda ifade edildiği üzere mükerrer yayın kavramının içeriği açıklanmamıştır. Hangi eserlerin mükerrer olarak kabul edileceğine yönelik bakmamız gereken mevzuat tekrar yayım tanımının anılan yönergedeki önceki halidir. Önceki tanım “Bir araştırmanın aynı sonuçlarını içeren birden fazla eseri doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak” şeklindedir.  Tekrar yayımın gerçekleşmesi için aşağıdaki iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir;

  • Bir araştırmanın aynı sonuçlarını içeren birden fazla eserin var olması gerekmektedir.
  • Bu eserlerin akademik atama ve terfilerde ayrı eserler olarak sunulması gerekmektedir.

Doçentlik Başvurusunda Tekrar Yayım Etik İhlali

Doçentlik Başvurusunda Tekrar Yayım Etik İhlali

Tekrar yayım etik ihlal kararı Doçentlik Başvurusunun Reddi Nedenlerinden biridir. Doçentlik başvurusunda jürilerden biri ya da ihbar yoluyla başvuran adayın eseri hakkında tekrar yayım iddiası olursa iddialar ÜAK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonlarında incelenir ve karara bağlanır. Adaydan savunma istenir ve savunma sonrasında genelde bilirkişi belirlenir. Sonrasında etik komisyon tarafından tekrar yayım etik ihlalinin gerçekleşip gerçekleşmediği karara bağlanır.

Bildiriden Üretilen Makaleler Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Bildiriden Üretilen Makaleler Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Akademik atama ve terfilerde bazı jüriler özet bildiriden üretilen makalelerin tekrar yayım olduğunu iddia etmektedir. Ancak bu iddia yanlış bir iddiadır. Bilindiği üzere akademik camiada bildiri yapıldıktan sonra çalışmanın geliştirilerek bir dergide yayınlanması tekrar yayım kabul edilmemektedir. Çoğu akademisyenin dosyasında bildiriden üretilen makaleler mevcuttur. Kongre/sempozyumlarda sunulan bildiriler, genellikle çalışmanı tamamlanmamış halidir, yayın haline getirilmesi ek araştırmaları, çalışmaları gerektirmektedir.

Bununla birlikte ÜAK Etik Komisyonu ile üniversitelerin etik komisyonları kararları incelendiğinde tam metin bildiriden üretilen makalelerde genel olarak tekrar yayım olma ihtimalinin yüksek olduğu ve özet bildiriden farklı olarak yapılan çalışmaların bir ön gösterimi şeklinde olmadığı değerlendirilmektedir.

Tezden Üretilen Yayınlar Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Tezden Üretilen Yayınlar Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Tezden üretilen yayını tez ile benzer olduğunu ifade ederek bir tekrar yayım etik ihlali iddiasında bulunmak teknik açıdan mümkün olmamakla birlikte uygulamada tezden üretilen yayınların birbirleri arasında tekrar yayım olduğu iddiası sıkça karşımıza çıkmaktadır. Yukarıdaki şartları taşıyorsa tekrar yayım etik ihlalinden bahsetmek mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla bir araştırma projesini ya da doktora tezini çoklu yayın haline dönüştürmek her zaman yanlış bir durum değildir.

Tezden yayın üretmek halihazırda neredeyse bütün bilim alanları tarafından tavsiye edilen bir durumdur. Aynı zamanda üniversiteler, tezden üretilen yayın olmadan lisansüstü eğitimin tamamlanmasına da izin vermemektedir. Bir çok üniversite doktora mezuniyeti için standartlar geliştirmekte, tezden üretilen yayınları teşvik etmekte ve şart koşmaktadır. Hacettepe Üniversitesi Orpheus kriterleri buna örnek gösterilebilir:

Tekrar yayım etik ihlali orpheus kriterleri

Aynı içerikte Farklı Dilde Yayınlar Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Aynı içerikte Farklı Dilde Yayınlar Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Aynı yayını farklı dilde yayınlatmak eylemi uygulamamda tekrar yayım etik ihlali iddialarını da beraberinde getirmektedir. Farklı okuyucu kitlelerine hitap ettiği için kabulü mümkün olmakla birlikte tekrar yayım etik ihlali olmaması için yazarların her iki dergiden de izin almaları ve bu durumu atıf yaparak belirmeleri gerekmektedir. Buna rağmen içerik tamamen aynı olacağı için akademik atama ve terfilerde puanlamamak gerekmektedir. Aksi halde etik kurul ve komisyonlar tarafında  tekrar yayım sayılabilmektedir.

Bir Makalenin Yayınlandıktan Daha Sonra Kongrede Sunulması Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Bir Makalenin Yayınlandıktan Daha Sonra Kongrede Sunulması Tekrar Yayım Sayılır Mı?

Yukarıda da ifade edildiği üzere tekrar yayım etik ihlalinde özet bir bildirinin makale haline getirilmesinde bir etik ihlal bulunmadığı gibi tekrar yayımda kabul edilmemektedir. Ancak makale yayım sürecinde ya da tamamlandıktan sonra bunu bildiri yapmak tekrar yayım etik ihlaline girip girmeyeceği konusunda net fikirler bulunmamaktadır. Bu durum akademik camiada doğru karşılanmamakla birlikte etik kuralları düzenleyen “COPE: Committee on Publication Ethics” bu konuda şeffaf olunduğu takdirde sorun olmayacağını tekrar yayım etik ihlal olmadığını vurgulamıştır.

Herkes Tarafından Yazılan Genel Geçer İfadeler ve Tanımlar Tekrar Yayım Kapsamına Girer Mi?

Herkes Tarafından Yazılan Genel Geçer İfadeler ve Tanımlar Tekrar Yayım Kapsamına Girer Mi?

Akademik çalışmalar yapılırken çalışma öncesinde mutlaka iyi literatür çalışmasının yapılmasının gerektiği bilim dünyası tarafından bilinen bir gerçektir. İnsan, hayatının diğer alanlarında da olduğu gibi, fikir/sanat alanlarında da bir makale meydana getirirken, daha önce yazılan eserlerden yararlanmak durumundadır. Dolayısıyla tekrar yayım etik ihlalinde makalelerin giriş niteliğinde olan herkes tarafından bilinen bilgileri tekrar yayım kabul etmek doğru olmayacaktır.

ÜAK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi‘nin ”Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Olarak Değerlendirilemeyecek Haller” başlıklı maddesinde:

”MADDE 5 – Evrensel olarak tanınan bilim kuramları, bilim alanlarının temel bilgileri, matematik teoremleri ve ispatları gibi önermelerin çalışmalarda kullanılması etik ihlal olarak değerlendirilemez.”

şeklindeki düzenleme gereği bir alanda yayın yapmak için yazılması zorunlu olan teorik bilgilere yayında yer vermek tekrar yayın etik ihlali olarak sayılmayacaktır.

Tekrar Yayım Etik İhlal Cezası Nedir?

Tekrar Yayım Etik İhlal Cezası Nedir?

Tekrar yayım etik ihlaline karar verilmesi halinde tekrar yayım yapan yazarı aşağıda sayılan muhtemel sonuçlar beklemektedir. Tekrar yayım etik ihlal cezası şunlardır:

  • Öncelikle ikinci yayın yapılan derginin tekrar yayım hususundan haberi olması durumunda yayının geri çekilmesi durumu söz konusu olacak ve yazar üzerinde olumsuz intiba oluşacaktır.
  • ÜAK Etik Komisyonu tarafından verildiyse doçentlik başvurusu iptal olacak ve yeni başvurusunda eserleri etik ihlal olarak işaretleyip kullanamayacaktır. Ayrıca belli dönem başvuramama durumu söz konusu olacaktır.
  • Üniversite soruşturmasında “aylıktan kesme” cezası ile soruşturtulacak ve olası ceza durumunda sicile işlenecektir.
  • TÜBİTAK Etik Kurulu tarafından bir etik ihlal kararı alınmışsa başvurunun iptali ve ağır kusur ve kast durumuna göre başvuramama cezaları verilecektir.

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararına İtiraz

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararına İtiraz

ÜAK Etik Komisyonu/Üniversite Etik Kurulu yazar hakkında bazı eserlerinde tekrar yayım etik ihlal cezası alındığına karar verirse bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilir. Öncelikle bilirkişi raporlarının etik komisyondan istenmesi faydalı olacaktır. Uygulamada tekrar yayım etik ihlalinde itiraz etmek sonucu değiştirmeme olup, vakit kaybetmemek adına ivedilikle haksız alınan karara dava açmak mantıklı seçenek olacaktır.

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararına İptal Davası

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararına İptal Davası

İlgili üniversite etik kurulu veya ÜAK Etik Komisyonu yazarın yayınlarında tekrar yayım etik ihlalinin gerçekleştiğine karar verirse kararı ilgiliye ivedilikle tebliğ eder. Alınan kararda farklılıkları vurgulamanıza rağmen herhangi bir somut gerekçe ileri sürülmediğini düşünüyorsanız tebliğden itibaren 60 gün içerisinde tekrar yayım etik ihlaline karşı dava açabilirsiniz.

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararı Emsal Mahkeme Kararları

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararı Emsal Mahkeme Kararları

Ankara 2. İdare Mahkemesi 31.01.2022 Tarihli İptal Kararı; Bir araştırmadan birden fazla yayın üretme ile etik bir sorun olarak kabul edilen dilimleme arasındaki bu belirsiz alanlar, kimi zaman araştırmacıların etik ihlal ithamlarına maruz kalmalarına, hatta idari soruşturmalara muhatap olmalarına sebep olabilmektedir. Bu durumda yazarların tek bir araştırmadan elde edilen bütün verilerden sadece bir makale üretmeye zorlanmaları beklenemez.

Hatta “bir çalışmadan birden fazla yayın yapılamaz” gerekçesiyle bilim için ve pratikte son derece önemli sayılabilecek araştırma sonuçlarının bilim dünyasıyla paylaşılmaması etik açıdan sorun teşkil edebilir. Dolayısıyla bir araştırma projesini ya da doktora tezini çoklu yayın haline dönüştürmek her zaman yanlış bir durum değildir. Özetle; jüri tarafından isnat edilen eylemlerin yaygın olarak kabul edilen tanımlarına ve ilgili literatürdeki tartışmalara bakıldığında, “araştırmanın bütünlüğüne” zarar vermeden ve “uygun biçimlerde” bölümleme yaparak bir araştırmadan birden fazla yayın üretmenin etik bir sorun oluşturmayacağı söylenebilir. Projede olduğu ve doktora çalışmasında olduğu gibi çoğu zaman yapılan yayınların geniş kapsamlı olması nedeni ile birden fazla bölüme ayrılarak yayınlanmasının etik ihlal olarak görülemeyeceği bilirkişilerce ortaya konulmuş ve ÜAK tarafından tesis edilen işlem iptal edilmiştir.

Ankara 18. İdare Mahkemesi’nin 2021 Tarihli Kararında kısaca; davacının makalesindeki bilgilerin kitapta güncellenerek kullanıldığını ve mevcut bilgilerin kitapta daha da genişletildiğini tespit etmişlerdir. Bu sebeplerle uzmanların, adayın tekrar yayın etik ihlalinde bulunduğuna dair görüşlerine katılmadığınızı belirtmek isteriz.” şeklinde görüş bildirildiği, mahkemece bu rapora dayanılarak “tekrar yayım” etik ihlalinde bulunulmadığına karar verildiği görülmektedir.

Yine bir diğer emsal mahkeme kararında:

Tekrar Yayım Etik İhlal Mahkeme Kararı

Bir başka davada ise :

Tekrar yayım mahkeme kararıTekrar Yayım Etik İhlal Kararı Örnek Etik Komisyon Kararı

Tekrar Yayım Etik İhlal Kararı Örnek Etik Komisyon Kararı

Emsal ÜAK Sosyal ve Beşeri Bilimler ile Güzel Sanatlar Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu kararında tezden üretilen yayındaki benzerliklerin çoklu yayın şeklinde etik ihlal olmayacağına ilişkin şu hususlara değinilmiştir. 11.08.2023 tarihli kararda şu hususlara değinilmektedir; “…sonuçları paylaşılan tüm verilerin benzer olduğu ancak bunların aynı yüksek lisans tezine dayanması nedeniyle benzerlik arz ettiği tespit edilmiştir. Tezden çıkan iki makalenin amaç, yöntem, giriş, kavramsal çerçeve bakımlarından farklı olduğu ve dolayısıyla dilimleme yoluna gidilmediği kanaatine varılmıştır.” şeklinde hüküm kurulmuştur.

Komisyondan çıkan diğer kararlardan örnekler ise aşağıda verilmektedir:

Tekrar Yayım Etik İhlal Komisyon KararıTekrar Yayım Etik İhlali Komisyon KararıTekrar YAYIM Etik Komisyon Kararı

Tekrar Yayım Etik İhlal İddiasında Etik Savunma Örneği

Tekrar Yayım Etik İhlal İddiasında Etik Savunma Örneği 

_________________ BAŞKANLIĞI/ÜNİVERSİTENE

______________ Etik Kurulu’na

 

İddiaya Konu Eserler           : İddia Edilen Eserler Kod ve Künyeleriyle Birlikte Yazılmalıdır.

İddialar                                 : İleri Sürülen İddialar İyi Bir Şekilde Özetlenmelidir.

Savunma                              : Savunma Özetlenerek Aşağıdaki Noktalara Dikkat Edilmelidir;

1-) Tekrar yayım iddia edilen eserlerin sonuçları farklı ise; çalışmaların farklılıkları gerekirse tablo ile açıklanarak ortaya koyulmalıdır. Çalışmanın farklı konuları ve kapsamı içeriyor olması üzerinde durulması gerekmektedir.

2-) Kanun ve Yönergede yer alan tekrar yayım etik ihlalinin tanımına yer verilmelidir.

3-) Literatürde tekrar yayım etik ihlalinin ne gibi durumlarda gerçekleştiğinden örnekler verilerek mevcut olay ile ilgisi kurulup, etik ihlalin gerçekleşmediği hususları vurgulanarak savunma yazılmalıdır. 

4-) Tekrar yayım etik ihlal iddia edilen husus yukarıda ifade edilen istisna hallerden biri olan tezden makale üretmek ile özet bildiriden makale üretmek ise öncelikli bu nokta vurgulanabilir. Çalışmanın puanına ihtiyaç oluşturmuyorsa ya da beyannamede kullanılmadı ise bu durumda vurgulanabilir.

5-) Emsal mahkeme ve etik komisyon kararları örnek gösterilerek iddia edilen olayda tekrar yayım etik ihlalinin gerçekleşmediği tartışılmalıdır. Emsal mahkeme ve etik komisyon kararları ve detaylı bir etik savunma yardımı için Akademik Hukuk ve Danışmanlık Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Sonuç̧ ve Talep: Yukarıda ifade edilen hususlar değerlendirildiğinde jürinin/ihbarcının tarafıma iddia ettiği eylemlerin somut olayda gerçekleşmediği ve eylemlerimde etik ihlal bulunmadığı açık bir şekilde görülmektedir. Bu doğrultuda; savunmam yeterli görülerek etik ihlalde bulunmadığıma karar verilmesini saygılarımla arz ederim. ___.___.2023

 

Dr. __________ ___________

 

Adres             : _________________

GSM               : _________________

E-Mail            : _________________

 

Ekler              :

  1.  
  2.  
  3.  

Etik Savunma yapmadan önce Etik Savunma Örneğine İlişkin Detaylı Makalemizi Okuyabilirsiniz. Bununla birlikte Etik İhlal Konusunda şu yazılarımızı da bilgilerinize sunarız :

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir.

Yorum Yap